Mam kleszcza - co robić?

Kleszcze – mały wróg, duże zagrożenie. Co muszę wiedzieć, żeby się chronić?

Spacer po lesie, piknik na łące, poranna przebieżka z psem po parku – wszystko to brzmi jak idealny sposób na relaks. Ale właśnie w takich miejscach czai się mały, niepozorny wróg: kleszcz. Choć mierzy zaledwie kilka milimetrów, potrafi poważnie zagrozić zdrowiu. Dlatego warto wiedzieć, gdzie możesz złapać kleszcza, jak się przed nim chronić i co zrobić, jeśli znajdziesz go na swoim ciele.

Gdzie można złapać kleszcza? Nie tylko w lesie!

Wbrew powszechnemu przekonaniu kleszcze nie występują wyłącznie w lasach. Znajdziesz je również na trawnikach, łąkach, w zaroślach, a nawet w miejskich parkach czy ogródkach działkowych. Kleszcze najczęściej siedzą na źdźbłach trawy i niskich krzewach, czekając aż przejdzie obok człowiek lub zwierzę, by mogły się zaczepić.

Wystarczy chwila nieuwagi: przejście przez trawnik, siadanie w cieniu drzewa, i już mogą znaleźć się na Twojej skórze.

Jak się zabezpieczyć przed kleszczami?

1. Przede wszystkim - odpowiedni ubiór. Gdy wybierasz się w miejsce, gdzie mogą występować kleszcze:

• załóż długie spodnie i bluzkę z długim rękawem,

• spodnie włóż w skarpety (tak, wygląda to może dziwnie, ale działa),

• wybierz jasne ubrania, łatwiej na nich zauważyć kleszcza.

2. Po drugie – preparaty odstraszające. Na rynku dostępne są środki z DEET, ikarydyną lub IR3535. Popsikaj nimi odkryte części ciała oraz ubrania.

3. Po trzecie – unikaj wysokiej trawy i zarośli. Jeśli masz wybór, trzymaj się wydeptanych ścieżek

Jak sprawdzić, czy mam kleszcza?

Obowiązkowo przejrzyj całe ciało. Kleszcze najczęściej wbijają się w miejsca ciepłe i wilgotne:

• za uszami,

• na karku,

• pod pachami,

• w zgięciach łokci i kolan,

• w pachwinach,

• w okolicach pępka.

Sprawdź też skórę głowy i uszy – szczególnie u dzieci, które są niżej i przez to te partie ciała są bardziej narażone.

Pomaga też szybki prysznic – spłukuje potencjalnie niezagnieżdżone jeszcze kleszcze.

Czy każdy kleszcz zaraża?

Nie. Ale każdy może. Nie wszystkie kleszcze są nosicielami chorób, jednak nie da się tego ocenić gołym okiem. Co więcej – nawet jeśli zarażony kleszcz wgryzł się w Twoją skórę, nie zawsze musi dojść do zakażenia.

Wiele zależy od czasu, jaki spędzi na moim ciele. Im szybciej go usuniesz, tym mniejsze ryzyko, że przekaże patogeny. W przypadku boreliozy mówi się o 24–36 godzinach, choć niektóre badania sugerują, że ryzyko zakażenia może pojawić się nawet wcześniej. Dlatego tak ważne jest obejrzenie całego ciała tuż po powrocie.

Jakie są choroby odkleszczowe?

Najczęstsze to:

• Borelioza (choroba z Lyme) – bakteryjna, może dawać objawy skórne (np. rumień wędrujący), stawowe, neurologiczne i sercowe.

• Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) – wirusowe, może prowadzić do poważnych powikłań neurologicznych.

• Rzadziej: babeszjoza, anaplazmoza, bartoneloza.

Mam kleszcza, co teraz?

Przede wszystkim nie panikuj, działaj!

1. Wyciągnij go jak najszybciej. Najlepiej pęsetą lub specjalnym narzędziem (np. lasso, haczykiem). Chwyć jak najbliżej skóry i delikatnie, ale stanowczo wyciągnij ruchem prostym – nie kręć!

2. Nie smaruj tłuszczem, alkoholem, lakierem! Takie metody mogą tylko zwiększyć ryzyko zakażenia, kleszcz "wymiotuje" wtedy do rany.

3. Zdezynfekuj miejsce ukąszenia.

4. Obserwuj skórę przez kilka tygodni. Jeśli pojawi się rumień, opuchlizna, ból stawów, zmęczenie – zgłoś się do lekarza.

Czy muszę iść do lekarza od razu?

Nie zawsze. Jeśli usunąłeś kleszcza samodzielnie i nie msz żadnych objawów, wystarczy obserwacja.

Jeśli jednak:

• masz trudność z usunięciem kleszcza,

• kleszcz tkwił długo (powyżej 24–36 godzin),

• pojawił się rumień (>5 cm, rozszerzający się),

• występują objawy grypopodobne, bóle głowy, stawów, zmęczenie

warto udać się do internisty, lekarza pierwszego kontaktu lub dermatologa.

Czy trzeba badać każdego kleszcza?

Nie! Badanie kleszcza w laboratorium to kosztowna usługa, a wynik i tak nie daje jednoznacznej odpowiedzi, czy doszło do zarażenia. Nawet jeśli kleszcz był nosicielem, nie oznacza to, że się zarazisz. Dlatego ważniejsze jest obserwowanie siebie niż badanie pasożyta.

Mity o kleszczach, w które nie warto wierzyć

„Kleszcze spadają z drzew” – nieprawda. Maksymalnie sięgają 1–1,5 metra wysokości.

„Jeśli usunę kleszcza, to nie muszę się niczym martwić” – nieprawda. Nawet krótkie wczepienie może przenieść chorobę.

„Rumień zawsze występuje przy boreliozie” – nieprawda. Występuje tylko u ok. 30–40% chorych.

Kleszcze to realne zagrożenie, ale nie powód do paniki, czy rezygnowania z przyjemności przebywania na świeżym powietrzu. Wystarczy świadomość, profilaktyka i szybka reakcja.

Dbając o swoje zdrowie, chronisz się nie tylko przed kleszczami, ale też przed poważnymi powikłaniami. A wiedząc, co robić, nie dasz się zaskoczyć.

Gdyby jednak cokolwiek budziło Twój niepokój, zgłoś się do internisty, np w Medeor Clinic - on oceni Twój stan zdrowia, ryzyko zarażenia i w razie potrzeby pokieruje na dalsze badania lub zaproponuje leczenie.